ริกเตอร์ กับ แมกนิจูด ต่างกันอย่างไร?
ช่วงเดือนเมษายนที่ผ่านมา มีเหตุแผ่นดินไหวขนาดใหญ่เกิดขึ้นอยู่บ่อยครั้ง และมีคำข้อสงสัยหนึ่งเกิดขึ้นมาพร้อมกัน ว่าทำไมต่างประเทศถึงไม่ใช้ริกเตอร์ แต่กลับใช้แมกนิจูดแทน แล้วทำไมถึงไม่ให้ใช้ริกเตอร์ เพราะอะไร
จากการสอบถามผู้ที่มีความรู้ในเรื่องนี้ ดร.สมบุญ โฆษิตานนท์ ผู้อำนวยการสำนักงานธรณีวิทยาและสิ่งแวดล้อม กรมทรัพยากรธรณี กล่าวว่า ริกเตอร์ หรือมาตราท้องถิ่น (Local Magnitude/ML) คือมาตราวัดขนาด ของแผ่นดินไหวที่เก่าแก่ที่สุด ซึ่งนิยมและแพร่หลายกันในประเทศไทย มีข้อดี คือคำนวนได้เร็วรวดเร็วกว่ามาตราอื่น แต่มีข้อจำกัดคือใช้ได้กับความไกลจากจุดที่เกิดแผ่นดินไหวไม่เกิน 600 กิโลเมตร และมากที่สุดไม่เกิน 1,000 กิโลเมตร มากกว่านั้นค่าจะเริ่มเพี้ยน ซึ่งมีขนาดคลื่นแผ่นดินไหวอยู่ที่ 0.0-4.3ไม่เกิน7.0 เหมาะกับประเทศเล็กๆ เช่น ไทย เป็นต้น เพราะเหตุนี้ กรมอุตุของประเทศไทยจึงวัดได้แค่มาตราริกเตอร์เท่านั้น
ส่วนมาตราที่ดีที่สุดที่ต่างประเทศนิยมใช้กัน คือ มาตราโมเมนต์ (Moment Magnitude/Mw) ใช้กับคลื่นแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ได้ไม่จำกัดพื้นที่และแม่นยำไม่ผิดเพี้ยน ซึ่งมีขนาดคลื่นแผ่นดินไหว 5.0-ไม่จำกัด แต่มีข้อเสียคือ คำนวนได้ช้าสุด เพราะต้องคิด งานเชิงกล(mechanical work) นั่นคือที่มาของตัวย่อ w (คำว่าโมเมนต์ ตอนนี้มีนักวิชาการด้านอื่นใช้สับสนกับคำว่าแมกนิจูดไปแล้ว น่าจะเป็นเพราะสับสน ตัว M)
สรุปได้ว่า "แมกนิจูด" ที่เราเริ่มเห็นกันบ่อยขึ้น หมายถึง ขนาด ซึ่งชาลส์ ฟรานซิส ริกเตอร์ เป็นคนแรกที่นำมาใช้กับแผ่นดินไหวส่วน "มาตราริกเตอร์" เป็นมาตราวัดคลื่นแผ่นดินไหวที่แพร่หลายในไทย เหมาะกับประเทศขนาดเล็กๆ ส่วนในประเทศใหญ่ๆ จะใช้ "มาตราโมเม้น" เพราะแม่นยำกว่า
"ถ้าเปรียบเรื่องนี้เหมือนคณิตศาสตร์ มาตราริกเตอร์ก็คือสับเซตหนึ่งของ เซตแมกนิจูด นั่นเอง " ดร.สมบุญ กล่าว...
ต่างประเทศเวลาเขียนข่าวว่า 7.8-Magnitude Quake ซึ่งแปลว่า แผ่นดินไหวขนาด 7.8 ไม่จำเป็นต้องมีหน่วยต่อท้าย แต่คนไทยนำมาแปลเป็นริกเตอร์ ถือว่าผิด หากไม่แน่ใจว่าใช้มาตราไหน ก็ไม่ต้องใส่มาตรา เพียงบอกว่าเป็นแผ่นดินไหวขนาดเท่าไร หรือ แมกนิจูดเท่าไร ก็ถือว่าถูกต้องเหมือนกัน เพราะค่านี้อาจวัดด้วยมาตราอื่น
ตัวอย่างการใช้ที่ถูกต้องแผ่นดินไหว 2.4 ที่เชียงใหม่แผ่นดินไหวขนาด 2.4 ที่เชียงใหม่แผ่นดินไหวแมกนิจูด 2.4 ที่เชียงใหม่แผ่นดินไหว 2.4 แมกนิจูดที่เชียงใหม่แผ่นดินไหว 2.4 ตามมาตราริกเตอร์ที่เชียงใหม่ (ห้ามตกคำว่า มาตรา เด็ดขาด)แผ่นดินไหวขนาด 2.4 ตามมาตราริกเตอร์ที่เชียงใหม่ (ห้ามตกคำว่า มาตรา เด็ดขาด)แผ่นดินไหวแมกนิจูด 2.4 ตามมาตราริกเตอร์ที่เชียงใหม่ (ห้ามตกคำว่า มาตรา เด็ดขาด)แผ่นดินไหว 7.8 ที่เนปาลแผ่นดินไหวขนาด 7.8 ที่เนปาลแผ่นดินไหวแมกนิจูด 7.8 ที่เนปาลแผ่นดินไหว 7.8 แมกนิจูดที่เนปาลแผ่นดินไหว 7.8 ตามมาตราโมเมนต์ ที่เนปาล (ห้ามตกคำว่า มาตรา เด็ดขาด)แผ่นดินไหวขนาด 7.8 ตามมาตราโมเมนต์ ที่เนปาล (ห้ามตกคำว่า มาตรา เด็ดขาด)แผ่นดินไหวแมกนิจูด 7.8 ตามมาตราโมเมนต์ ที่เนปาล (ห้ามตกคำว่า มาตรา เด็ดขาด)
oknation.net/blog/jobpaloj/2015/05/08/entry-1