แห่ชม "ว่านแผ่นดินเย็นเมืองตรัง" พืชในตระกูลกล้วยไม้ที่หาดูได้ยาก

13 พฤษภาคม 2567 เมื่อเวลา 10.00 น. ที่ สวนพฤกษาศาสตร์ทุ่งค่าย อำเภอย่านตาขาว จังหวัดตรัง ผู้สื่อข่าวเดินทางไปกับนายกอบศักดิ์ เพ็ญนุกูล หัวหน้าสวนพฤกษศาสตร์ทุ่งค่าย เพื่อไปชมความงามของว่านแผ่นดินเย็นเมืองตรัง พืชในตระกูลกล้วยไม้ขนาดเล็กมากที่กำลังออกดอกชูช่อรอนักท่องเที่ยวมาชม 1 ปี มีให้เห็นได้เพียงไม่กี่วันเท่านั้นจะพบในช่วยต้นฤดูฝนตั้งแต่ปลายเดือนเมษายนถึงพฤษภาคม ของทุกปี โดยทางเจ้าหน้าที่ได้ทำคอกเพื่อให้นักท่องเที่ยวได้เห็นชัดเจนมากยิ่งขึ้น ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้องหากฝนมาช้าก็จะออกดอกให้เห็นช้าเช่นกัน 

"ว่านแผ่นดินเย็นเมืองตรัง" ค้นพบครั้งแรกโดยนายประสงค์ โพธิ์เอี่ยม เจ้าหน้าที่สวนพฤกษศาสตร์ทุ่งคาย และได้ส่งภาพถ่ายไปให้หอพรรณไม้ตรวจสอบ หลังจากนั้นจึงได้มีการติดตามเก็บตัวอย่าง และพบเพิ่มเติมที่สวนพฤกษศาสตร์เขาช่องโดย ผศ.ดร. สุธีร์ ดวงใจ อาจารย์คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ก็ปรากฎว่าเป็นพันธุ์ไม้ชนิดใหม่ของโลก ปัจจุบัน สามารถพบเห็น ว่านแผ่นดินเย็นเมืองตรัง ได้ใน 2 พื้นที่ คือ สวนพฤกษศาสตร์ทุ่งค่าย อ.ย่านตาขาว และสวนพฤกษศาสตร์เขาช่อง อำเภอนาโยง เพราะมีลักษณะเป็นป่าดิบชื้นที่มีความอุดมสมบูรณ์ 


แต่สิ่งที่แปลกอย่างมากสำหรับกล้วยไม้ชนิดนี้ก็คือ ใบกับดอกจะออกมาไม่พร้อมกัน สร้างความตื่นตาให้กับนักท่องเที่ยวที่มาเดินชมต่างก็หยิบโทรศัพท์มือถือมาถ่ายเก็บภาพความแปลกและสวยงามของ ว่านแผ่นดินเย็นเมืองตรัง เพราะน้อยคนนักที่จะรู้จักและได้พบเห็น 

นายกอบศักดิ์ กล่าวว่า ว่านแผ่นดินเย็น ถูกค้นพบโดย เจ้าหน้าที่สวนพฤกษศาสตร์ทุ่งค่ายได้เดินสำรวจพันธุ์ไม้ก็ได้เจอกับวานแผ่นดินเย็น จากนั้นได้ส่งตัวอย่างว่านแผ่นดินเย็นให้หอพรรณไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ตรวจสอบ แต่กลับไม่เคยปรากฏพบกล้วยไม้ลักษณะเช่นนี้มาก่อน จากนั้นได้มีนักวิจัย ผู้เชี่ยวชาญด้านพันธุ์ไม้ได้มาสำราจและศึกษาว่าว่านแผ่นดินเย็นที่เจอที่จังหวัดตรังไม่มีพบที่อื่น จึงยืนยันได้ว่า "ว่านแผ่นดินเย็นเมืองตรัง" เป็นกล้วยไม้ที่ลักษณะชนิดใหม่ของโลก 

ต่อมา กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ได้ประกาศ ให้ว่านแผ่นดินเย็นเมืองตรัง เป็นว่านแผ่นดินเย็นชนิดใหม่ของโลก เมื่อ พ.ศ.2556 ลักษณะของว่านแผ่นดินเย็นเมืองตรัง เป็นพืชที่แปลก คือเวลาออกใบจะไม่มีดอก เวลาติดดอกก็จะไม่เห็นใบ และมีลักษณะเป็นว่านที่มีหัวใต้ดิน ส่วนดอกจะมีลักษณะคล้ายกับกล้วยไม้ แต่มีขนาดเล็ก ขนาดของดอกประมาณ 1 ซม. ความสูงของก้านดอกจากดินประมาณ 6 ซม. และตอนนี้ทางสวนพฤกษศาสตร์ทุ่งค่ายกำลังศึกษาและเก็บข้อมูลเพื่อการอนุรักษ์และขยายพันธุ์ต่อไป 

ส่วนนักท่องเที่ยวท่านใดสนใจจะเข้าชมสามารถติดต่อที่สวนพฤกษศาสตร์ได้ทุกวันจะมีเจ้าหน้าที่คอยให้คำแนะนำอยู่ตลอด จากข้อมูลสำนักงานหอพรรณไม้ กล่าวถึงลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ของ "ว่านแผ่นดินเย็นเมืองตรัง" เป็นพืชพันธุ์กล้วยไม้ดิน หัวใต้ดินรูปทรงไข่แกรมรูปรี เส้นผ่านศูนย์กลาง 0.8-1 ซม. ดอกกับใบออกไม่พร้อมกัน ออกดอกช่วงต้นฤดูฝนก่อนออกใบ ใบชูขึ้นสูงเหนือพื้นดินเล็กน้อย สีเขียวอ่อนถึงเข้ม เป็นมัน รูปหลายเหลี่ยมเกือบกลม กว้าง 4-6.5 ซม. ยาว 3.5-6.5 ซม. เป็นร่องตามเส้นใบตามยาว ปลายแหลม ขอบเรียบ โคนเว้าลึกรูปหัวใจ ขอบใบด้านโคนใบอาจซ้อนทับกัน มีเส้นจากโคนใบ 5-9 เส้น ก้านใบสีเขียว ยาวได้ถึง 3 ซม. 

ช่อดอกตั้งตรง ยาวได้ถึง 18 ซม. มีดอก 1 ดอก ก้านช่อดอกมีกาบสั้นและบางหุ้ม ใบประดับรูปไข่แกมรูปใบหอก ปลายแหลม ดอกชี้ลงในแนวเฉียง ยาว 1.8-2 ซม. กลีบเลี้ยงและกลีบดอกสีเขียวเข้ม มีขีดประสีม่วง กลีบปากสีขาว รูปไข่กลับแกมรูปช้อน มี 3 แฉก มีแต้มสีม่วงและแถบสีแหลืองตามยาวกลางกลีบ หูกลีบปากรูปสามเหลี่ยม ตั้งขึ้น ปลายแหลม รังไข่รวมก้านดอกมีร่องตื้น ๆ ตามยาว ออกดอกช่วงต้นฤดูฝน