หมอยง เปิดข้อมูลการระบาด "ฝีดาษลิง" ใน แอฟริกา กับ ยุโรป ต่างกันอย่างไร?

7 มิถุนายน 2565 ศ.นพ.ยง ภู่วรวรรณ หรือ “หมอยง” หัวหน้าศูนย์เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านไวรัสวิทยาคลินิก ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้โพสต์เฟซบุ๊ก “Yong Poovorawan” เปรียบเทียบข้อมูลการระบาดของ ฝีดาษวานร หรือ ฝีดาษลิง ระหว่าง แอฟริกา กับ ยุโรป มีความแตกต่างหรือเหมือนกันอย่างไร ในหัวข้อ “ฝีดาษวานร ข้อแตกต่างของการระบาดในแอฟริกา และในยุโรป 2022” รายละเอียดดังนี้..

ฝีดาษวานรเป็นโรคประจำถิ่นในแอฟริกา การระบาดในแอฟริกาแตกต่างกับการระบาดนอกแอฟริกาหรือในยุโรป  2022  มีความแตกต่างกันดังนี้..
 

1. อายุผู้ป่วย

• แอฟริกาพบทุกอายุตั้งแต่ขวบปีแรกจนถึง 60 ปีขึ้นไป
• ยุโรป 2022  พบอายุระหว่าง 20 ถึง 50 ปี ในวัยเจริญพันธุ์

2. เพศ

• แอฟริกาพบในเพศชาย 2 ใน 3  เป็นเพศหญิง 1 ใน 3 ของผู้ป่วย
• ยุโรป 2022  เป็นเพศชาย 98-99 เปอร์เซ็นต์ มีเพศหญิงเพียง 1-2 เปอร์เซ็นต์

3. การติดต่อ

• แอฟริกา การติดต่อจากสัตว์สู่คน โดยเฉพาะสัตว์ตระกูลฟันแทะ เช่นหนู 
• ยุโรป 2022  ไม่มีหลักฐานจากสัตว์สู่คน มีหลักฐานจากคนสู่คน และมีรายงานวารสารวิชาการว่า ติดต่อทางเพศสัมพันธ์

4. รอยโรค

• แอฟริกา พบนอกร่มผ้า มือ เท้า ใบหน้า ลำคอ
• ยุโรป 2022  พบในร่มผ้า โดยเฉพาะบริเวณอวัยวะเพศ  ถึง 30% 

ปัจจุบันการระบาดในยุโรป 2022  มีรายงานสนับสนุนการติดต่อทางเพศสัมพันธ์มากขึ้น ดังในวารสารต่อไปนี้

• 1. Transmission of monkeypox virus through sexual contact - A novel route of infection  DOI: 10.1016/j.jinf.2022.05.028
• 2. Epidemiological, clinical and virological characteristics of four cases of monkeypox support transmission through sexual contact, Italy, May 2022 DOI: 10.2807/1560-7917.ES.2022.27.22.2200421

ก่อนหน้านี้ 5 มิถุนายน 22565 หมอยง ได้โพสต์ข้อความข้อสงสัย “ฝีดาษวานร จะพบในประเทศไทยไหม” ซึ่งเป็นข้อมูลที่สอดคล้องกัน ระบุว่า ..

ฝีดาษวานร ที่กำลังระบาดตั้งแต่เดือนพฤษภาคมเป็นต้นมาเป็นระยะเวลาประมาณ 1 เดือนมีผู้ป่วยที่ยืนยันในประเทศต่างๆเกือบ 30 ประเทศแล้ว การแพร่กระจายครั้งนี้เป็นการแพร่กระจายนอกทวีปแอฟริกาที่มากที่สุด

ผู้ป่วยเกือบทั้งหมด เป็นเพศชาย (98%) เป็นเพศหญิง (แท้) น้อยมาก ซึ่งต่างจากการระบาดในแอฟริกาจะเป็นเพศชายประมาณ 2 ใน 3  เป็นเพศหญิงประมาณ 1 ใน 3 

อายุที่ระบาดในครั้งนี้จะอยู่ระหว่าง 20 ถึง 50 ปี ซึ่งต่างจากในแอฟริกา พบทั้งเด็กและผู้ใหญ่

การระบาดในครั้งนี้มีการแพร่กระจายมาก จาก การเฉลิมฉลอง ที่มีการจัดขึ้นที่สเปน และเบลเยียม และสถานซาวน่า ในสเปน และโปรตุเกส ประเทศที่พบโรคนี้มากที่สุดคือประเทศสเปน รองลงมาคืออังกฤษและโปรตุเกส 

รอยโรคที่พบ จะพบอยู่ในร่มผ้า หรือบริเวณที่ลับ ประมาณ 30 เปอร์เซ็นต์ซึ่งแตกต่างจากผู้ป่วยในแอฟริกา

การเฉลิมฉลองเทศกาลมีการสัมผัสกันอย่างใกล้ชิด จึงเป็นปัจจัยหนึ่งในการสัมผัสและติดต่อโรค 

จากข้อมูลทั้งหมด ประเทศไทยจึงเป็นประเทศหนึ่ง ที่มีโอกาสเสี่ยงการเกิดโรคนี้ ในอนาคตอันใกล้นี้ แต่อำนาจการกระจายของโรคยังต่ำ เมื่อเปรียบเทียบกับโควิด โอกาสที่จะระบาดใหญ่แบบโควิดจึงไม่มี จะระบาดอยู่จำเพาะกลุ่ม

สิ่งสำคัญที่ต้องระวังคือ คนกับสัตว์เลี้ยง ถ้าคนนำเชื้อฝีดาษวานรไปให้สัตว์เลี้ยง สัตว์เลี้ยงจะเป็นพาหะและนำไปสู่สัตว์ประจำถิ่นโดยเฉพาะ หนู กระต่าย กระรอก แล้วเมื่อนั้นจะเป็นโรคประจำถิ่น