ระวัง “ดินสอพองปลอม” หลัง อว.สุ่มตรวจพบมียิปซัม 42.6 % กระทบสุขภาพ

นางสาวศุภมาส อิศรภักดี รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม (อว.) แนะ "สงกรานต์ 2567" ใช้ดินสอพองที่มีคุณภาพเพื่อความปลอดภัย พร้อมมอบหมายกรมวิทยาศาสตร์บริการ สุ่มตรวจคุณภาพ พบดินสอพองปลอม 42.6% ใช้ยิปซัมหรือแคลเซียมซัลเฟตเป็นองค์ประกอบหลัก ชี้เป็นอันตรายต่อสุขภาพ

ในการนี้ รมว.อว. ได้ฝากถึงประชาชนที่จะเล่นสนุกและทำกิจกรรมในเทศกาลสงกรานต์ 2567 นี้ว่า ประเพณีนิยมนอกจากการสาดน้ำก็คือการประแป้งด้วย "ดินสอพอง" ซึ่งเป็นเอกลักษณ์จากภูมิปัญญาท้องถิ่นในการคลายร้อนของไทย ทางกระทรวง อว. เล็งเห็นถึงความสำคัญของการใช้ดินสอพองที่มีคุณภาพตามมาตรฐาน เพื่อให้มั่นใจถึงความปลอดภัยของผู้ใช้ทุกคน จึงได้มอบหมายให้ กรมวิทยาศาสตร์บริการ (วศ.) กระทรวง อว. สำรวจคุณภาพของดินสอพองที่วางขายในท้องตลาด และแนะนำวิธีการตรวจสอบเพื่อให้มั่นใจว่าเป็นดินสอพองของแท้ ไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพของประชาชน

ทางด้าน นายแพทย์รุ่งเรือง กิจผาติ อธิบดีกรมวิทยาศาสตร์บริการ กล่าวว่า ดินสอพอง เป็นหนึ่งในของใช้ที่อยู่กับคนไทยมาทุกยุคทุกสมัย โดยเฉพาะในเทศกาลสงกรานต์ ดินสอพองนับเป็นหนึ่งในองค์ประกอบสำคัญของการคลายร้อนและสร้างความสนุกสนาน นอกจากทำให้ร่างกายเย็นสบายแล้ว การใช้ดินสอพองประหน้ายังสามารถป้องกันแดดได้ดีอีกด้วย แต่อย่างไรก็ตามผู้ใช้จะต้องมั่นใจว่าดินสอพองที่ใช้นั้นเป็นของแท้ที่ผลิตจาก ดินมาร์ล หรือ ปูนมาร์ล (Marl) ที่มีแคลเซียมคาร์บอเนตเป็นส่วนประกอบหลัก

กรมวิทยาศาสตร์บริการ (วศ.) ได้ดำเนินการสุ่มตรวจคุณภาพของดินสอพองที่วางขายอยู่ในท้องตลาด พบว่ายังมีดินสอพองปลอมถึงร้อยละ 42.6 ที่มียิปซัม หรือแคลเซียมซัลเฟตเป็นองค์ประกอบหลัก แทนดินสอพองของแท้ที่ผลิตจากปูนมาร์ล หรือแคลเซียมคาร์บอเนต

ดินสอพองปลอมกับผลกระทบต่อสุภาพ

สำหรับ "ฝุ่นยิปซัม" หากเข้าไปในระบบทางเดินหายใจ สามารถทำให้เกิดอาการภูมิแพ้ เจ็บคอ ระคายเคือง จมูกอักเสบ ปอดบวม และหายใจลำบาก หากสัมผัสกับผิวอาจทำให้เกิดการระคายเคือง คัน เป็นผื่นหรือเป็นลมพิษได้ ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับความไวของผิวต่อสารเคมีของแต่ละบุคคล

วิธีตรวจสอบดินสอพองเป็นของแท้-ของปลอม

ประชาชนสามารถตรวจสอบได้ด้วยตนเองด้วยการใช้ น้ำมะนาว หรือน้ำส้มสายชู หยดลงในดินสอพอง หากเกิดฟองฟู่แสดงว่าเป็นดินสอพองแท้ แต่หากไม่เกิดปฏิกิริยาใดๆ แสดงว่าเป็นดินสอพองปลอม

นอกจากนั้น ห้องปฏิบัติการ วศ. ยังได้ตรวจพบว่า ดินสอพองที่สุ่มมาจำนวนร้อยละ 48 มีจำนวนแบคทีเรีย ยีสต์และรา มากกว่า 1,000 โคโลนีต่อตัวอย่าง 1 กรัม เกินกว่าเกณฑ์ที่กำหนดไว้ในมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน ดินสอพองแปรรูป (มผช.453-2560)

อีกทั้งยังพบเชื้อที่ก่อให้เกิดโรคทางผิวหนัง Clostridium spp. และเชื้อที่ก่อโรคอาหารเป็นพิษ Staphylococcus aureus หากเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายอาจทำให้เกิดอาการเจ็บป่วย คลื่นไส้ อาเจียน วิงเวียน ติดเชื้อได้ ในกรณีที่เข้าสู่ร่างกายในปริมาณมากอาจทำให้เกิดการติดเชื้อในกระแสเลือด และติดเชื้อในเนื้อเยื่ออ่อนซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ โดยเฉพาะในผู้ที่มีปัญหาสุขภาพ ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยโรคเบาหวานและมีแผล รวมถึงผู้ป่วยที่มีปัญหาภูมิคุ้มกันผิดปกติ

ทั้งนี้ ดินสอพองที่ขายในท้องตลาดมีเป็นจำนวนมาก ซึ่งไม่สามารถตรวจสอบได้ทั้งหมดว่าเป็นดินสอพองของแท้ที่มีคุณภาพและมีความปลอดภัยต่อผู้ใช้งาน  ดังนั้น ประชาชนควรระมัดระวังเป็นพิเศษ หากจำเป็นต้องใช้ดินสอพองเล่นสงกรานต์ ควรระวังอย่าให้เข้าจมูกหรือปาก หรือหากมีบาดแผลที่ผิวหนังควรหลีกเลี่ยงดินสอพอง และขอความร่วมมือผู้ประกอบการคำนึงถึงความปลอดภัยของผู้บริโภค ควรมั่นใจว่าดินสอพองที่จะจำหน่ายให้ประชาชนต้องเป็นของแท้และมีคุณภาพตามที่มาตรฐานกำหนดเท่านั้น วศ.อว. ขอให้ข้อแนะนำประชาชนในการสังเกตบรรจุภัณฑ์ที่ห่อหุ้มผลิตภัณฑ์ว่าอยู่ในสภาพที่สมบูรณ์ดีหรือไม่ หากเป็นแบบซองหรือแบบกระปุกพลาสติก ก็ควรเลือกบรรจุภัณฑ์ที่ปิดสนิท สะอาด ไม่ชำรุดหรือฉีกขาด พร้อมกับอย่าลืมตรวจสอบฉลากด้วยว่ามีส่วนประกอบ ชื่อแหล่งที่ผลิต และเครื่องหมายการค้าที่ได้รับการรับรองมาตรฐานจาก อย. หรือเครื่องหมาย OTOP ที่รับรองมาตรฐานว่าเป็นผลิตภัณฑ์ชุมชน (มผช.) หรือไม่