สมุนไพรกับยาแผนปัจจุบัน รับประทานร่วมกันส่งผลอย่างไร?

สมุนไพรเป็นสิ่งที่อยู่คู่กับคนไทยมาช้านาน ด้วยเชื่อว่ามาจากธรรมชาติ มีประสิทธิภาพดีและมีความปลอดภัยมากกว่ายาแผนปัจจุบัน เกิดเป็นความนิยมนำมาใช้ควบคู่กับยาแผนปัจจุบันเพื่อหวังผลการรักษาที่ดีขึ้น ทำให้บ่อยครั้งมักพบอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาแผนปัจจุบันร่วมกับการใช้สมุนไพร หรือยาแผนโบราณ ซึ่งจะมีอะไรบ้างนั้น เรามาทำความเข้าใจไปพร้อมกัน

เนื่องจากสมุนไพรส่วนใหญ่จะประกอบด้วยสารเคมีจากธรรมชาติหลายชนิด สารเคมีเหล่านี้เมื่อได้รับเข้าสู่ร่างกายจะต้องถูกเปลี่ยนแปลงโดยกระบวนการทางชีวเคมี หรือเมตาบอลิซึมเพื่อเพิ่มความสามารถในการละลายน้ำ ช่วยเร่งการกำจัดสารเหล่านั้นออกจากร่างกาย รวมทั้งเป็นการทำลายฤทธิ์หรือพิษของสารเหล่านั้นด้วย  ซึ่งเป็นกระบวนการเดียวกันกับที่ร่างกายใช้ในการเปลี่ยนแปลงสารเคมีอื่นๆ รวมถึงยาแผนปัจจุบัน

อันตรกิริยา (Interactions) คือปฏิกิริยาระหว่างสาร 2 ชนิด ซึ่งในที่นี้จะกล่าวถึงปฏิกิริยาระหว่างยากับสมุนไพร  

 

ตัวอย่างรายงานปฏิกิริยาระหว่างสมุนไพรกับยาแผนปัจจุบัน

• แปะก๊วย กับ แอสไพริน (Aspirin) ยาแก้ปวด, ลดการเกาะตัวของเกล็ดเลือด / วาร์ฟาริน (Warfarin): ยาต้านการแข็งตัวของเกล็ดเลือด

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น คือมีโอกาสเลือดออกง่าย และเลือดแข็งตัวช้า

• ตังกุย / คาโมมายล์ กับ วาร์ฟาริน (Warfarin): ยาต้านการแข็งตัวของเกล็ดเลือด

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น คือมีโอกาสเลือดออก และเลือดไหลไม่หยุด

 

• กระเทียม กับ วาร์ฟาริน (Warfarin): ยาต้านการแข็งตัวของเกล็ดเลือด

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น คือมีโอกาสเลือดออก และเลือดไหลไม่หยุด

• โสม กับ ยาต้านมะเร็ง (Imatinib)

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น คืออาการข้างเคียงของยาเพิ่มขึ้น เช่น การเป็นพิษต่อตับ

• ชะเอม กับยาในกลุ่มรักษาโรคความดันโลหิตสูง

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น คืออาจทำให้ไม่สามารถควบคุมความดันโลหิตได้เมื่อใช้ยาในขนาดปกติ

• ชา ชาเขียว กับ กรดโฟลิก (Folic acid) : ยาบำรุงเลือด

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น คือไม่ได้ผลการรักษาจากยา

• ชาเขียว กับ ยาบางชนิด ที่มีโครงสร้างเป็นสารกลุ่มอัลคาลอยด์ (Alkaloid) และโลหะหนักเช่น Iron, Atropine, Codeine, Theophylline และ Pseudoephedrine

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น คืออาจเกิดสารประกอบที่ซับซ้อน (Complex) ทำให้ร่างกายดูดซึมยาได้ลดลง

• มะขามแขก กับ ไดจอกซิน (Digoxin) : ยารักษาโรคหัวใจ

ผลจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น คืออาจทำให้อาการข้างเคียงของยาเพิ่มขึ้น เช่น หัวใจเต้นผิดปกติ

ดังนั้น ไม่ควรละเลยเรื่องความปลอดภัยของการเลือกใช้ การพิจารณาเลือกใช้ผลิตภัณฑ์สมุนไพรควรตรวจสอบข้อมูลผลิตภัณฑ์ว่าตรงกับที่ได้รับอนุญาตผลิตภัณฑ์จาก อย. หรือไม่ ตรวจสอบชื่อ สรรพคุณและผู้ผลิต สังเกตคำ หรือข้อความที่โอ้อวดสรรพคุณหรือข้อความที่เป็นเท็จ เกินจริง ที่สำคัญควรได้รับคำแนะนำจากแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยา

 

 

source :

สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา : รู้เท่าทัน...โฆษณาผลิตภัณฑ์สมุนไพร (oryor.com)

https://pharmacy.mahidol.ac.th/knowledge/files/0209.pdf

https://pharm.tu.ac.th/uploads/pharm/pdf/confer/20190401_05.pdf

อันตรกริยาของสมุนไพรและผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร กับยาแผนปัจจุบัน For CPE edited (1).pdf

ยาแผนไทยทดแทนยาแผนปัจจุบัน.pdf

Srinagarind Medical Journal (ejnal.com)

MergedFile (pknhospital.com)

https://www.gj.mahidol.ac.th/main/ttm/herb-right/