ข้อตกลงหยุดยิงไทย-กัมพูชา ห้วงเวลาปรับยุทธศาสตร์มั่นคง

8 สิงหาคม 2568 รศ.ดร.ศุภมิตร ปิติพัฒน์ อาจารย์ประจำภาควิชาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ  คณะรัฐศาสตร์ จุฬาฯ วิเคราะห์สถานการณ์ ข้อตกลงหยุดยิงไทย-กัมพูชา ห้วงเวลาปรับยุทธศาสตร์มั่นคง ท่าที "จีน-สหรัฐ-อาเซียน" ว่า

 

รศ.ดร.ศุภมิตร ปิติพัฒน์ อาจารย์ประจำภาควิชาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ  คณะรัฐศาสตร์ จุฬาฯ 

 

 

 

 

 

1.ข้อตกลงหยุดยิงที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วน่าจะยังไม่ใช่จุดสิ้นสุดของการสู้รบอย่างถาวร แต่เป็นไปได้มากกว่าที่ผู้เล่นหลักจะมองเป็นการพักรบเชิงยุทธศาสตร์ ที่ทำให้ทุกฝ่ายได้ "เวลาและพื้นที่" ในการประเมินผลและวางหมากเพื่อเดินหน้าต่อไป

 

 

 

 

 

2.สำหรับสหรัฐอเมริกา การหยุดยิงอย่างรวดเร็วเป็นผลดีต่อสหรัฐฯ ในหลายมิติ :

 

> ชัยชนะทางการทูตของทรัมป์ : ประธานาธิบดีทรัมป์สามารถใช้ข้อตกลงหยุดยิงนี้เป็นหลักฐานว่าการแทรกแซงส่วนตัวของท่านนำมาซึ่งการหยุดยิงที่รวดเร็ว เสริมสร้างภาพลักษณ์ความเป็นผู้นำที่เด็ดขาดและมีประสิทธิภาพตามที่ท่านต้องการ กัมพูชาเองก็ดูเหมือนนำประเด็นนี้ไปขยายผลให้ท่านอยู่

> ยุทธศาสตร์อินโด-แปซิฟิก : การแทรกแซงแสดงให้เห็นว่าสหรัฐฯ ยังคงมีความสำคัญต่อเสถียรภาพของภูมิภาค ในขณะเดียวกัน ควรพิจารณาการแทรกแซงนี้เป็นส่วนหนึ่งของการจัดการยุทธศาสตร์อินโด-แปซิฟิกของสหรัฐฯ ซึ่งในภาพรวม น้ำหนักความสำคัญยังคงอยู่ที่ช่องแคบไต้หวันและทะเลจีนใต้ โดยมีการถ่วงดุลอำนาจกับจีนเป็นเป้าหมายใหญ่ และการจัดการความขัดแย้งในจุดอื่น ๆ ก็เพื่อไม่ให้ส่งผลกระทบต่อเป้าหมายและแนวทางยุทธศาสตร์อินโด-แปซิฟิกที่สหรัฐฯ วางไว้

> ความสัมพันธ์ที่ซับซ้อนขึ้น : ในการแทรกแซงนี้ สหรัฐฯ น่าจะมีอิทธิพลต่อกัมพูชาเพิ่มขึ้นมากกว่าที่ผ่านมา ทำให้ต้องติดตามต่อไปว่า อิทธิพลที่เพิ่มขึ้นจากการเดินสายเข้าหาสหรัฐฯ ของกัมพูชาจากความขัดแย้งที่มีกับไทย จะส่งผลอย่างไรต่อความสัมพันธ์ระหว่างจีนกับกัมพูชา และความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐฯ กับไทย

 

 

3. สำหรับจีน จีนเองก็ได้รับประโยชน์เช่นกันจากการหยุดยิงนี้ :

 

> การทบทวนยุทธศาสตร์และพันธมิตร/ หุ้นส่วนยุทธศาสตร์ : การหยุดยิงเป็นโอกาสให้จีนทบทวนผลกระทบของความขัดแย้งระหว่างกัมพูชากับไทยที่มีต่อผลประโยชน์ของจีนในทางเศรษฐกิจและนัยสำคัญต่อการวางกัมพูชาและไทยไว้ในยุทธศาสตร์ความมั่นคง

กล่าวในกรณีกัมพูชา นอกจากโครงการ Belt and Road Initiative (BRI) และการสร้างสนามบิน Dara Sakor ที่มีนัยทางความมั่นคงแล้ว ฐานทัพเรือ การฝึกร่วมทางทหาร ความช่วยเหลือทางเศรษฐกิจ เช่น โครงการ Funan Techo และความร่วมมือด้านอาวุธยุทโธปกรณ์ที่จีนให้แก่กัมพูชา เช่น โดรน ที่กัมพูชานำมาใช้ในปฏิบัติการทหารในความขัดแย้งกับไทยคราวนี้ ต่างสะท้อนถึงความแนบแน่นทางยุทธศาสตร์ระหว่างจีนกับกัมพูชาเป็นอย่างดี จนบางเรื่องก็ถูกตอบโต้ด้วยมาตรการแซงก์ชันจากสหรัฐฯ เช่นการลงทุนสร้างสนามบินที่พร้อมรับเครื่องบินทางทหารในพื้นที่ใกล้ฐานทัพเรือของจีนในกัมพูชา

แต่เมื่อกัมพูชาเกิดความขัดแย้งทางทหารกับไทย การเดินหมากการทูตแบบมุ่งให้ได้ชัยชนะเหนือไทยของกัมพูชาจะเป็นตัวเปลี่ยนเกมที่ส่งผลต่อยุทธศาสตร์ความมั่นคงที่จีนวางไว้ในกัมพูชาและในภูมิภาคเพียงใด

การหยุดยิงจึงให้เวลาจีนได้ประเมินสถานการณ์ใหม่อีกครั้ง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เมื่อบทบาทของสหรัฐฯ ในการจัดการความขัดแย้งคราวนี้สะท้อนให้เห็นว่า กัมพูชา มิตรประเทศที่ใกล้ชิดกับจีนที่สุดในอาเซียน เห็นเป็นโอกาสที่จะขยายความร่วมมือทางทหารกับสหรัฐฯ และสหรัฐฯ ก็พอใจในช่องทางขยายอิทธิพลที่กัมพูชาเปิดให้นี้ แต่การทูตกัมพูชาในการเรียกความช่วยเหลือได้พร้อมกันจาก 2 มหาอำนาจที่เป็นคู่แข่งขัน จะประสบผลสำเร็จมากน้อยเพียงใด ขึ้นอยู่กับการพิจารณาของจีนที่จะประเมินตำแหน่งทางยุทธศาสตร์ของกัมพูชาในการถ่วงดุลอำนาจระหว่างจีนกับสหรัฐฯ และพลวัตของความขัดแย้งที่เปลี่ยนเสถียรภาพความมั่นคงในอ่าวไทย และตั้งคำถามต่อบทบาทของจีนในภูมิภาค

 

 

4.ผลดีสำหรับประเทศไทยและภูมิภาค ไทยและอาเซียนได้เวลาในการปรับยุทธศาสตร์ของตนเองในภูมิทัศน์ที่ซับซ้อนยิ่งขึ้นนี้ :

 

> เป็นช่วงเวลาในการปรับยุทธศาสตร์ : การหยุดยิงทำให้ไทยมีเวลาสำหรับวิเคราะห์ภูมิทัศน์ความมั่นคงใหม่ ประเมินศักยภาพทางทหารที่เพิ่มขึ้นของเพื่อนบ้าน และประเมินบทบาทและแนวทางยุทธศาสตร์ของพันธมิตรสหรัฐฯ ในบริบทใหม่นี้

> เป็นช่วงเวลาเสริมสร้างกลไกจัดการความขัดแย้งของอาเซียนให้เข้มแข็งขึ้น : การหยุดยิงที่เกิดขึ้นโดยมีอาเซียนเข้ามาเป็นตัวกลาง เป็นโอกาสในการยกระดับบทบาทของอาเซียนในฐานะผู้ไกล่เกลี่ยที่มีประสิทธิภาพ การจัดตั้งคณะสังเกตการณ์นำโดยมาเลเซียถือเป็นก้าวสำคัญที่ช่วยเสริมบทบาทความชอบธรรมขององค์กร และทำหน้าที่เป็นกันชนต่อการแทรกแซงของมหาอำนาจในอนาคตได้

 

 

 

สรุปได้ว่า

ข้อตกลงหยุดยิงนี้ไม่ใช่บทยุติความขัดแย้ง แต่น่าจะเป็นการให้เวลาเชิงยุทธวิธีที่สำคัญยิ่ง กล่าวคือ เป็นช่วงเวลาแห่งการเตรียมการใหม่

ผู้เล่นหลักทุกฝ่ายจะใช้โอกาสนี้จัดการกับปัญหาและความขัดแย้งภายในยุทธศาสตร์ความมั่นคงของตนเอง และปรับการจัดวางตำแหน่งใหม่เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับเกมทางภูมิรัฐศาสตร์ในระยะต่อไป

โดยเดิมพันและความซับซ้อนของกระดานยุทธศาสตร์ได้เพิ่มสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ