NASA ยังไม่พบสิ่งมีชีวิตบนดาวอังคาร อาจเป็น "ฟอสซิล"!

11 กันยายน 2568 องค์การบริหารการบินและอวกาศแห่งชาติสหรัฐฯ หรือ NASA (National Aeronautics and Space Administration) แถลงข่าวการค้นพบหลักฐานที่สำคัญที่สุด บ่งชี้ว่าครั้งหนึ่งดาวอังคารอาจเคยมีสิ่งมีชีวิตอยู่ โดยนับเป็นครั้งแรกของการค้นพบหลักฐานชี้ชัดถึงความเป็นไปได้ ที่จะมีสิ่งมีชีวิตบนดาวเคราะห์เพื่อนบ้านของโลก 

ในการแถลงข่าวต่อสื่อมวลชนแบบการประชุมทางไกล (teleconference) เมื่อวันพุธ  (10 กันยายน 2568) ฌอน ดัฟฟี รักษาการผู้บริหาร NASA กล่าวว่า ทีมวิทยาศาสตร์  NASA0 ใช้เวลาตลอดปีที่ผ่านมา ทดสอบข้อมูลจาก "หินจุดลายเสือดาว" (Leopard Spots) ที่เก็บมาโดยยานสำรวจ "เพอร์เซเวียแรนส์" (Perseverance) และเรียกการค้นพบนี้ว่า "เป็นสัญญาณที่ชัดเจนที่สุดของสิ่งมีชีวิต ที่เราเคยพบบนดาวอังคาร" 

การค้นพบนี้อาจเป็นคำถามสำคัญอย่างหนึ่งของมนุษยชาติ ในการสำรวจอวกาศ ก็คือ "เราอยู่โดยลำพังในเอกภพนี้หรือไม่" กาแล็กซีทางช้างเผือกของเรานั้น มีขนาดกว้างถึง 100,000 ปีแสง และภายในระยะทาง 10 ปีแสง จากระบบสุริยะของเรานั้น เราค้นพบดาวเคราะห์แล้วถึง 400 ดวงในปัจจุบัน ถ้าการค้นพบหลักฐานเพียงชิ้นเดียวว่า อาจจะมีสิ่งมีชีวิตอื่นที่อาศัยอยู่นอกโลกของเรา นี่ย่อมหมายถึงความเป็นไปได้ของสิ่งมีชีวิตเป็นจำนวนมาก และสถานที่ที่อาจจะเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีที่สุด ก็คือดาวอังคาร เพื่อนบ้านของโลกเรานั่นเอง

แม้ว่าการค้นพบบนดาวอังคารในอดีต อาจจะนำเราเข้าไปสู่การตอบคำถามนี้มากขึ้นเรื่อยๆ ตั้งแต่ในปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 ที่นักดาราศาสตร์เริ่มสังเกตดาวอังคารผ่านกล้องโทรทรรศน์ โดย "จิโอวานนี สเกียอาพาเรลลี" (Giovanni Schiaparelli) นักดาราศาสตร์ และนักประวัติศาสตร์วิทยาศาสตร์ชาวอิตาลี ได้บันทึกถึงโครงสร้าง ที่เขาเชื่อว่า เป็นเครือข่ายของ "คลอง" บนดาวอังคารที่อารยธรรมอันทรงภูมิปัญญาได้สร้างเอาไว้ (แต่ภายหลังพบว่าเป็นการเข้าใจผิด) 

การค้นพบโครงสร้างคล้ายจุลินทรีย์บนอุกกาบาต ที่มาจากดาวอังคารในปี ค.ศ. 1996 (ที่ค้นพบในภายหลังว่า เป็นเพียงโครงสร้างที่เกิดขึ้นจากกระบวนการตามธรรมชาติ) การค้นพบร่องรอยของน้ำในอดีตของดาวอังคาร, การค้นพบแร่ธาตุที่บ่งชี้ว่าครั้งหนึ่งดาวอังคารเคยมีน้ำที่เป็นของเหลวอยู่บนพื้นผิว และอื่นๆ ยังไม่เคยยืนยันได้ถึงสิ่งมีชีวิตบนดาวอังคาร

ข้อมูลการสำรวจและการค้นพบ
- ยานสำรวจเพอร์เซเวียแรนส์ และหลุมอุกกาบาตเจซีโร 
ยานสำรวจเพอร์เซเวียแรนส์ (Perseverance) เป็นยานสำรวจที่องค์การนาซาส่งไปเพื่อสำรวจพื้นผิวของดาวอังคาร โดยยานได้ลงจอดบนพื้นผิวดาวอังคารครั้งแรกในวันที่ 18 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 2021 เพื่อสำรวจหลุมอุกกาบาตเจซีโร (Jezero crater)

หลุมอุกกาบาตเจซีโรนั้น เป็นบริเวณเก่าแก่ ที่เคยเป็นทะเลสาบเก่าบนดาวอังคาร มีสามเหลี่ยมปากแม่น้ำสองสายที่ไหลเข้าสู่ทะเลสาบนี้ ที่เมื่อ 3,500 ล้านปีที่แล้ว อาจจะมีแม่น้ำเชี่ยวที่ไหลเข้ามาในทะเลสาบ ซึ่ง 3,500 ล้านปีนั้นเป็นเวลาเดียวกันกับที่สิ่งมีชีวิตบนโลกเริ่มวิวัฒนาการขึ้นมาพอดี หากครั้งหนึ่งสิ่งมีชีวิตนั้นเคยเกิดขึ้นบนดาวอังคาร ก็อาจจะเป็นไปได้ที่จะสามารถพบสิ่งมีชีวิตได้ในหลุมเจซีโรนี้

- โครงสร้าง "เมล็ดป๊อปปี้" และ "ลายเสือดาว" บนดาวอังคาร
ประมาณปีที่แล้ว ยานสำรวจเพอร์เซเวียแรนส์ได้สำรวจบริเวณที่เรียกว่า "Bright Angel" ในหลุมอุกกาบาตเจซีโร และได้พบลวดลายแปลกประหลาดบนดาวอังคาร ที่เรียกกันเล่น ๆ ว่า "ลายเสือดาว" (Leopard Spots) และ "เมล็ดป๊อปปี้" (Poppy Seeds) โดยบริเวณ "ลายเสือดาว" นั้นเป็นจุดสีดำที่มีขอบวงกลม ในขณะที่ "เมล็ดป๊อปปี้" นั้นเป็นลายจุดสีดำที่เล็กกว่า

เมื่อยานสำรวจเพอร์เซเวียแรนส์ ใช้เครื่องมือเพื่อสำรวจองค์ประกอบเพิ่มเติมของจุดปริศนาเหล่านี้แล้ว พบว่ามี "ร่องรอยของสารประกอบอินทรีย์" และมี "แร่ธาตุจำพวกฟอสเฟตและซัลไฟด์ของเหล็ก" ซึ่งกลไกหนึ่งที่จะสะสมแร่ดังกล่าวในลักษณะนี้ได้นั้น อาจเกิดขึ้นจากกระบวนการรีดอกซ์ในสิ่งมีชีวิต เช่นเดียวกับที่จุลินทรีย์ของโลก ที่สามารถทำให้เกิดร่องรอยคล้าย "ลายเสือดาว" และ "เมล็ดป๊อปปี้" และเราสามารถพบหลักฐานการเปลี่ยนแร่ธาตุจำพวกซัลเฟตไปเป็นซัลไฟด์จากจุลินทรีย์บนโลกได้ แม้กระทั่งในทวีปที่หนาวเย็นและปราศจากออกซิเจน เช่น ทวีปแอนตาร์ติกาได้ด้วย

นี่ไม่ได้หมายความถึงการค้นพบสิ่งมีชีวิตบนดาวอังคาร และปัจจุบันยังไม่มีหลักฐานใดที่บ่งชี้ว่าดาวอังคารมีสิ่งมีชีวิตอยู่ แต่หากครั้งหนึ่งดาวอังคารเคยมีสิ่งมีชีวิตมาก่อน สิ่งมีชีวิตเหล่านั้นอาจจะทิ้งร่องรอยเอาไว้ในรูปของแร่ซัลเฟตหรือซัลไฟด์ที่อดีตทะเลสาบ ณ หลุมอุกกาบาตเจซีโร หรือพูดให้ง่ายๆ ก็คือ การค้นพบนี้อาจจะเปรียบได้กับการค้นพบที่ใกล้เคียงกับสิ่งที่อาจจะเป็น "ฟอสซิล" ของสิ่งมีชีวิตที่อาจจะเคยอาศัยอยู่บนดาวอังคารในอดีตมากที่สุดเท่าที่เราเคยเจอมานั่นเอง

แต่แม้กระนั้น การเกิดแร่ธาตุเหล่านี้อาจจะไม่จำเป็นต้องเกิดจากสิ่งมีชีวิตเสมอไป และอาจมีกระบวนการอื่นที่ทำให้เกิดแร่ธาตุเหล่านี้ ในกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ถัดไป คือกระบวนการ "peer review" เพื่อยืนยันข้อสรุปที่ได้ 

นี่เป็นเพียงแค่หลักฐานเบื้องต้น ที่เก็บโดยยานสำรวจไร้คนขับเพียงเท่านั้น การที่จะสามารถยืนยันต้นกำเนิดได้อย่างแน่ชัดนั้น ต้องทำโดยการเก็บตัวอย่างจากดาวอังคารมาวิเคราะห์ในห้องทดลอง หรือส่งนักบินอวกาศไปเยือนดาวอังคารเพียงเท่านั้น