สูญเสีย "ถวัลย์ ดัชนี" ศิลปินผู้ยิ่งใหญ่แห่งยุค

เมื่อวันที่ 3 ก.ย. นายชาย นครชัย อธิบดีกรมส่งเสริมวัฒนธรรม (สวธ.) แจ้งว่า นายถวัลย์ ดัชนี ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (จิตรกรรม) พุทธศักราช 2544 ได้ถึงแก่กรรมแล้ว เมื่อวันพุธที่ 3 กันยายน 2557 เวลาประมาณ 02.15 น. ด้วยโรคไตวาย ณ โรงพยาบาลรามคำแหง สิริรวมอายุ 74 ปี 11 เดือน นายถวัลย์ ดัชนี มีโรคประจำตัวคือ เบาหวาน และความดัน เมื่อประมาณปี 2555 ได้เข้ารับการรักษาโรคต่อมลูกหมากโตซึ่งมีความเสี่ยงเป็นมะเร็ง ต่อมาเมื่อต้นปี 2557 ตรวจพบว่าเป็นโรคมะเร็งต่อมลูกหมากระยะสุดท้าย และในช่วงปลายเดือนมิถุนายนจึงเข้ารับการรักษาที่โรงพยาบาลอย่างจริงจัง จนกระทั่งพบว่าเชื้อมะเร็งลุกลามไปที่ตับและปอด มีอาการไตวาย จากนั้นอาการทรุดหนักจนกระทั่งถึงวาระสุดท้ายของชีวิตในการนี้ กำหนดจะมีพิธีพระราชทานน้ำหลวงอาบศพ ในวันพฤหัสบดีที่ 4 กันยายน เวลา 13.00 น. ณ ศาลา 1 วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร โดยท่านผู้หญิงบุตรี วีระไวทยะ ในฐานะผู้แทนพระองค์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เป็นประธานในพิธี จากนั้นกำหนดจัดพิธีสวดพระอภิธรรมศพ ในระหว่างวันที่ 4-10 กันยายน เวลา 19.00น. และจะมีพิธีพระราชทานเพลิงศพในวันพฤหัสบดีที่ 11 กันยายน เวลา 17.00 น. ณ เมรุวัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหารนายชาย นครชัย กล่าวว่า รู้สึกเสียใจเป็นอย่างยิ่งที่ได้สูญเสียศิลปินแห่งชาติผู้มีคุณูปการต่อแผ่นดิน ซึ่งได้สร้างผลงานที่มีเอกลักษณ์ ทรงคุณค่า และได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติ อีกทั้งยังอุทิศตนส่งเสริมงานด้านศิลปะอย่างมากมาย โดยเฉพาะโครงการถ่ายทอดงานศิลป์กับศิลปินแห่งชาติและโครงการศิลปินแห่งชาติสัญจรของกรมส่งเสริมวัฒนธรรม ที่มุ่งถ่ายทอดประสบการณ์การสร้างสรรค์งานจิตรกรรม ให้แรงบันดาลใจ รวมถึงเป็นต้นแบบให้แก่เด็ก เยาวชน ครูอาจารย์ และบุคลากรด้านศิลปะมาโดยตลอด ทำให้วงการศิลปะของไทยเกิดการพัฒนาและก้าวสู่สากลยิ่งขึ้น อาจารย์ถวัลย์ ดัชนี จึงเป็นศิลปินที่ยิ่งใหญ่และเป็นที่รักของทุกคน ในการนี้ สวธ. มีเงินสวัสดิการสำหรับศิลปินแห่งชาติที่เสียชีวิต เพื่อร่วมบำเพ็ญกุศลศพ จำนวน 20,000 บาท นอกจากนี้ยังมีเงินในการสนับสนุนการจัดทำหนังสือเพื่อเผยแพร่ผลงานเมื่อเสียชีวิตเท่าที่จ่ายจริงไม่เกิน 150,000 บาท
อนึ่ง นายถวัลย์ ดัชนี เกิดเมื่อวันที่ 27 กันยายน 2482 ที่จังหวัดเชียงราย เป็นบุตรของนายศรี และนางบัวคำ (พรหมสา) ดัชนี เป็นบุตรคนสุดท้องในจำนวนพี่น้อง 4 คน ได้แก่ พ.ต.สว่าง ดัชนี (ถึงแก่กรรม) นายสมจิตต์ ดัชนี (ถึงแก่กรรม) และนายวสันต์ ดัชนี (ถึงแก่กรรม) สมรสกับนางมากาเร็ต ฟันเดอร์ฮุ๊ค มีบุตร 1 คน คือ นายดอยธิเบศร์ ดัชนี ด้านการศึกษา สำเร็จปริญญาตรีบัณฑิต (เกียรตินิยม) จากคณะจิตรกรรม ประติมากรรม มหาวิทยาลัยศิลปากร ภายใต้การสอนของ ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี สำเร็จปริญญาโท ด้านจิตรกรรมฝาผนัง อนุสาวรีย์และผังเมือง ปริญญาเอก ด้านอภิปรัชญา และสุนทรีย์ศาสตร์ราชวิทยาลัยศิลปะแห่งชาติอัมสเตอร์ดัม เนเธอร์แลนด์ผลงานของ นายถวัลย์ ดัชนี ผู้ที่มีพุทธิปัญญาสามารถนำแนวปรัชญาพุทธศิลป์มาสร้างงานศิลปะไทยร่วมสมัยที่ทรงพลัง ลุ่มลึกและแกร่งกร้าว มีเนื้อหาสาระ และท่วงทีที่มีชีวิตวิญญาณของความเป็นไทย ผสมผสานระหว่างแนวปรัชญาตะวันออกและตะวันตก เป็นผู้มีบทบาทยิ่งในการเผยแพร่ผลงานศิลปะไทยโดยมีผลงานแสดงเดี่ยว และกลุ่มมากมายหลายครั้งทั้งในประเทศ และต่างประเทศแถบเอเชีย ยุโรปและอเมริกา จนสื่อมวลชนต่างประเทศสนใจชีวิต และงานของ ดร.ถวัลย์ ดัชนี จัดทำเป็นเอกสารสิ่งพิมพ์ สื่อภาพยนตร์และรายการโทรทัศน์เผยแพร่ไปทั่วโลกมากมาย ท่านเป็นจิตรกรคนแรกที่ได้รับรางวัลวัฒนธรรมแห่งเอเชียเมืองฟุคุโอกะ ครั้งที่ 12 ประจำปี พ.ศ. 2544 นอกจากนี้ ยังได้ก่อตั้งมูลนิธิถวัลย์ ดัชนี เพื่อสนับสนุนการศึกษาโดยศิลปะเฉพาะด้านทัศนศิลป์ รวมทั้ง ได้ใช้เวลานานกว่า 25 ปี สร้างพิพิธภัณฑ์ศิลปะพื้นบ้านในเนื้อที่กว่า 100 ไร่ ที่บ้านดำ ตำบลนางแล จังหวัดเชียงราย ดังนั้น ด้วยคุณูปการต่อวงการศิลปะของชาติ ดังกล่าวข้างต้น จึงได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติจากคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ให้เป็น ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์(จิตรกรรม) พุทธศักราช 2544 ถวัลย์ ดัชนี ได้อุทิศตนถ่ายทอดความรู้ประสบการณ์การสร้างสรรค์งานศิลปะแก่นักเรียน นักศึกษา ศิลปินรุ่นใหม่ เช่น โครงการถ่ายทอดงานศิลป์กับศิลปินแห่งชาติ ศิลปินแห่งชาติสัญจร โดยกรมส่งเสริมวัฒนธรรม และหน่วยงานต่างๆ นับเป็นประโยชน์อย่างมากต่อการบ่มเพาะศิลปินรุ่นใหม่ให้สร้างสรรค์ผลงานศิลปะให้ทรงคุณค่าเป็นมรดกของแผ่นดินสืบไป