มหาสารคาม - ชาวบ้านขุดปูนา ขายเสริมรายได้หลังเกี่ยวข้าว

นายจตุพล ศรีมุงคุณ อายุ 40 ปี ชาวบ้านหนอกจิก ตำบล อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม เล่าว่า สภาพพื้นที่ของจังหวัดมหาสารคามโดยทั่วไปโดยเฉพาะพื้นที่นา อยู่นอกเขตชลประทาน กว่าร้อยละ 96 ของพื้นที่นาทั้งจังหวัดกว่าสองล้านไร่
หลังเก็บเกี่ยวข้าวชาวนาส่วนใหญ่จะทิ้งร้างไว้รอจนกว่าจะถึงฤดูฝนหรือถึงฤดูทำนาปี ชาวบ้านหลายหมู่บ้านมักจะอพยพไปขายแรงงานยังต่างจังหวัด รวมถึงกรุงเทพมหานคร แต่ หลังว่างเว้นจากการทำนา ก็ได้ใช้เวลาว่างทำอาชีพเสริมขุดปูนา

ซึ่งถือเป็นมรดกดินของชาวอีสาน เป็นอาหารหลังหน้าลงนาไปจำหน่าย ในแต่ละวันจะถือเสียมหนึ่งอันถังหนึ่งใบออกจากบ้านลงนากันตั้งแต่ช่วงสาย ๆ ไปขุดปู โดยอาศัยประสบการณ์และความชำนาญในการสังเกตรูไหนจะมีปูนาหรือไม่มีปูนาอาศัยอยู่ ได้จากรอยเท้าปูและกองดินเล็ก ๆ ที่ปูขุดไว้ที่ปากหลุม ซึ่งส่วนใหญ่มักอยู่ใต้ตอซังข้าวหรือตามขอบคันนา ก่อนใช้เสียมค่อย ๆ ขุดเซาะโพลงไปเรื่อย ๆ ตามความลึกของรูปูเริ่มตั้งแต่ 30 - 50 เซนติเมตร

โดยไม่ต้องใช้แรงมากเพื่อไม่ให้เสียมถูกตัวปู เพราะจะทำให้ราคาจำหน่ายไม่ดี ซึ่งปูนาตัวผู้จะมีก้ามใหญ่กว่าตัวเมีย แต่ส่วนจับปิ้งหรือบริเวณส่วนท้องเล็กกว่าตัวเมีย ซึ่งตัวเมียจะมีลักษณะกลมกว้างกว่าเพื่อเอาไว้เก็บไข่แพร่พันธุ์