รักโลก by วชิรวิทย์ | เมืองโบราณศรีเทพ

กลางไร่อ้อยของชาวบ้านตำบลศรีเทพ อำเภอศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์ ไม่ไกลจากสถูปเจดีย์เขาคลังนอก เศษซากศาสนสถาน ส่วนหนึ่งของเมืองโบราณศรีเทพ คือพื้นที่เป้าหมายของการขุดเจาะน้ำมันดิบของบริษัท อีโค โอเรียนท์ รีสอร์ทเซส (ประเทศไทย) จำกัดนักโบราณคดีที่ทำงานในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ กำลังกังวลว่าหากโครงการขุดเจาะน้ำมันดิบเกิดขึ้นสำเร็จ จะส่งผลกระทบต่อโบราณสถานอายุพันปี และอาจทำให้แผนเตรียมขอขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกต้องสะดุดลงอย่างน่าเสียดาย
แล้วอะไรคือคุณค่าของเมืองโบราณศรีเทพ ทำไมเราจึงต้องรักษาอุทยานประวัติศาสตร์แห่งนี้เอาไว้ ย้อนไปในยุคก่อนประวัติศาสตร์ พื้นที่บริเวณนี้ มีมนุษย์โบราณตั้งถิ่นฐานเป็นชุมชน ปัจจุบันพบโครงกระดูกมนุษย์ พร้อมภาชนะดินเผาและสัตว์เลี้ยงฝังรวมอยู่ด้วย จากชุมชนพัฒนาเมืองที่มีอารยธรรมในช่วงสมัยทวารวดี เพราะเริ่มมีการติดต่อค้าขายกับต่างชาติ เห็นได้จากเทวรูปในศาสนาฮินดูที่มีลักษณะคล้ายได้รับอิทธิพลมาจากอินเดียโบราณ โดยเฉพาะสุริยเทพ ซึ่งเป็นรูปปั้นเทพเจ้าที่มีหนวดเครา ซึ่งไม่ใช่สัญฐานของคนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้รวมทั้งศาสนาพุทธที่แผ่มาในช่วงหลัง ทำให้เห็นวัตถุโบราณเป็นพระพุทธรูป จำนวนมากรวมทั้งธรรมจักรที่มีความสมบูรณ์ นอกนี้การออกแบบผังเมืองค่อนข้างเป็นระบบ มีภูมิวัฒนธรรมที่เชื่อมโยงระหว่างพระปรางค์ศรีเทพ พระสถูปเจดีย์เขาคลังใน พระสถูปเจดีเขาคลังนอก และภูเขาถมอรัตน์ ที่อยู่ในระนาบใกล้เคียงกัน มีการสร้างคันดินเป็นกำแพง ขุดคูเมืองแล้วชักน้ำจากแม่น้ำป่าสัก เข้ามาใช้อุปโภคบริโภคและทำเกษตรกรรม นับเป็นระบบชลประทานเก็บกักน้ำไว้ใช้ในฤดูแล้ง และมีคันดินช่วยป้องกันน้ำท่วม สะท้อนว่าอาจมีการบริหารจัดการน้ำที่ดี นักโบราณคดี สัญนิฐานว่า สาเหตุการล่มสลายของเมือง อาจจะเป็นไปได้ 2 ทางคือ ผู้คนเสียชีวิตจากโรคระบาดที่ไม่สามารถรักษาได้ และการเปลี่ยนเส้นทางการค้าไปบริเวณอาณาจักรอยุธยาและสุโขทัยที่มีความรุ่งเรืองในยุคเวลาต่อมาจากร่องรอยอารยธรรมที่ปรากฎ เข้าหลักเกณฑ์สากล เกณฑ์ที่ 2 ในการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก คือการแสดงออกถึงความสำคัญ ของการแลกเปลี่ยนคุณค่าของมนุษย์ในช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง หรือในพื้นที่วัฒนธรรมใดๆ ของโลก ในการพัฒนาด้านสถาปัตยกรรมหรือทางเทคโนโลยี การออกแบบผังเมือง และเกณฑ์ที่ 3 คุณค่า เป็นสิ่งที่ยืนยันถึงหลักฐานของวัฒนธรรมหรืออารยธรรมที่ปรากฏให้เห็นอยู่ในปัจจุบันหรือว่าสาบสูญไปแล้วเรื่องนี้ กระทรวงวัฒนธรรม ต้องการผลักดันเมืองโบราณศรีเทพ ให้เข้าสู่บัญชีรายชื่อเบื้องต้น หรือ Tentative List ของศูนย์มรดกโลก เพื่อขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรมในที่สุดแต่การขึ้นทะเบียนอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ เป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรม อาจไม่ง่ายนัก ผู้จัดการฝ่ายบริหารและมวลชนสัมพันธ์ บริษัท อีโค่โอเรียนท์ รีซอสเซส (ประเทศไทย) จำกัด นาวิน พรรณธรรม บอกว่า เนื่องจากแปลงสัมปทานปิโตรเลียม STN2 ในพื้นที่โครงการขุดเจาะน้ำมันดิบ ใกล้อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพที่ได้รับจากกรมเชื้อเพลิงธรรมชาติ อยู่ใกล้และบางจุดทับซ้อนกับเมืองโบราณศรีเทพ จนเกิดเป็นประเด็นปัญหาอยู่ในขณะนี้บริษัทบอกว่า ต้องการให้กรมเชื้อเพลิงธรรมชาติ ขยับเส้นขอบสัมปทานออกไป เพื่อให้บริษัทขุดเจาะในพื้นที่ที่ไม่เกิดผลกระทบ ซึ่งขณะนี้บริษัทได้มีการทำเรื่องเสนอเข้าไปยังกรมเชื้อเพลิงแล้ว ในขณะที่กระบวนการรับฟังความเห็นของโครงการยังคงดำเนินต่อไปตามแผน ควบคู่ไปกับการหารือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ขณะเดียวกันยืนยันว่าจากการรับฟังความเห็น ชาวบ้านส่วนใหญ่ไม่คัดค้านโครงการดังกล่าวชาวบ้านที่อยู่ในพื้นที่ใกล้เคียงโครงการเป้าหมายขุดเจาะน้ำมันดิบใกล้อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ ยังคงอยู่ในภาวะสับสนระหว่างการคัคค้าน กับการเห็นด้วยกับโครงการ หญิงชราฝั้นอ้อยอยู่ในไร่อย่างงกๆเงิ่นๆ เป็นชาวศรีเทพแต่กำเนิด บ่อปิโตรเลียมที่มีอยู่ทั่วอำเภอ ทำให้ไม่รู้สึกว่าเป็นเรื่องผิดปกติที่จะได้รับผลกระทบ เธอให้คำตอบกับเราได้แต่เพียงว่า ไม่รู้ หรือไม่อยากรู้อะไรไปมากนักความรู้สึกของชาวบ้านบางส่วนอาจสวนทางกับ ผู้ว่าราชการจังหวัดเพชรบูรณ์ ที่ผ่านมาสืบศักดิ์ เอี่ยมวิจารณ์ ต้องรับหนังสือคัดค้านโครงการหลายฉบับเกี่ยวกับ กรณีการขุดเจาะน้ำมันดิบให้อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ เธอว่าบอกหากเป็นไปตารมขั้นตอน ขณะนี้อยู่ระหว่างการทำรายงานผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม หรือ EIA ซึ่งประชาชนส่วนใหญ่คัดค้าน โดยคาดว่าหากการรับฟังความคิดเห็นครั้งที่ 2 ในเดือนเมษายน ยังได้รับการคัดค้านอยู่ โครงการก็จะไม่ผ่านสำหรับประเทศไทย สามารถผลิตน้ำมันดิบจากบนบกและทะเลรวมกันได้ราว 15-20% ของความต้องการใช้น้ำมันภายในประเทศ กว่า 900,000 - 1 ล้านบาเรลต่อวัน โดยน้ำมันดิบที่บริษัทเอกชนรายนี้ ขุดเจาะได้ จะนำส่งขายต่อไปที่ โรงกลั่นน้ำมันไทยออย และขายปลีกในปั๊มบางจากโลก 2 ใบที่ซ้อนกัน ผ่านกาลเวลา ไม่มีใครรู้ว่าปิโตรเลียมที่สะสมมาก่อนหน้าการสร้างอาณาจักรโบราณเป็นพันๆปี จะเป็นส่วนหนึ่งของการเซาะกร่อนเมืองที่ล่มสลายไปแล้วในโลกยุคปัจจุบัน... ดูเหมือนว่าในโลกใบนี้ยังมีอะไรที่ซ้อนๆกัน โดยที่เราเองก็ไม่ยังรู้ อีกหลายอย่างเลยทีเดียว