อีกหนึ่งสัญลักษณ์ที่แสดงให้เห็นถึงพลังแห่งความศรัทธาของชาวอินเดีย อย่างเทศกาลกุมภเมลา ที่นักบวชและประชาชนชาวฮินดูมากกว่าร้อยล้านคนจะมารวมตัวกันที่แม่น้ำศักดิ์สิทธิ์เพื่ออาบน้ำครั้งใหญ่ ตามความเชื่อว่าน้ำจากแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์จะช่วยชำระล้างบาปในอดีตและช่วยให้หลุดพ้นจากการเวียนว่ายตายเกิด
"กุมภ" หมายถึงภาชนะใส่น้ำ และเมลาแปลว่าเทศกาล โดยชื่อกุมภเมลามาจากตำนานที่ว่าครั้งหนึ่งเหล่าเทพและอสูรได้ต่อสู่กันเพื่อแย่งชิงคณโฑที่บรรจุน้ำอมฤต ระหว่างที่ฝ่ายเทวดาชิงคณโฑกลับสวรรค์ได้ทำน้ำหกลงพื้นถึงสี่หยด กลายเป็นที่มาแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์ทั้งสี่ของอินเดีย
พิธีมหากุมภเมลามีรอบละ12ปี และจะมีเทศกาลในทุกๆ 3ปี เมื่อครบรอบปีที่12จึงจะเป็นเทศกาลมหากุมภเมลาที่จะจัดอย่างยิ่งใหญ่ที่สุด โดยวันครบ12ปีในกุมภเมลารอบนี้ต้องรอไปจนถึงปี2568 ส่วนเทศกาลในปีนี้เรียกว่าอัฒกุมภเมลา ซึ่งจะมีขึ้นในปีที่6ของรอบพิธีกุมภเมลา จัดขึ้นที่เมืองประยัคราช หรือชื่อทางการคือเมืองอัลลาห์บาด ในรัฐอุตตรประเทศ
เริ่มขึ้นตั้งแต่ 15ม.ค. และยาวไปจนถึง 4 มี.ค รวมทั้งสิ้นกว่า 49 วัน ณ บริเวณสังคัม หรือที่คนไทยรู้จักกันในชื่อจุฬาตรีคูณ จากนวนิยายชื่อดังของพนมเทียนนั่นเอง
โดยสังคัม เป็นจุดที่บรรจบกันของแม่น้ำสามสาย คือ แม่น้ำคงคา แม่น้ำยมุนา และแม่น้ำสรัสวดีที่ไม่อาจมองเห็นได้ เพราะเป็นแม่น้ำในความเชื่อของชาวอินเดียว่าไหลขึ้นมาบรรจบจากใต้ดิน
ท่ามกลางฝุ่นควันที่สูงเกินค่ามาตรฐานถึง 6เท่า ชาวอินเดียที่นับถือฮินดูหลายล้านคงยังคงเดินทางมาเพื่อทำพิธีศักดิ์สิทธิ์กันอย่างเนืองแน่น ทำให้รัฐบาลอินเดียต้องเพิ่มงบประมาณด้านความปลอดภัยและการรักษาความสะอาดเพิ่มขึ้น เป็นมูลค่ากว่า 650ล้านดอลลาร์ มากกว่ากุมภเมลาครั้งอื่นถึง2เท่า โดยหวังว่าจะสามารถเพิ่มคะแนนเสียงจากชาวฮินดูในการเลือกตั้งทั่วไปปีนี้ และคาดว่าจะดึงดูดนัดท่องเที่ยวได้มากขึ้น