รักโลก by วชิรวิทย์ | สำรวจผืนป่าตะวันตก

ทุ่งใหญ่นเรศวรเป็นส่วนหนึ่งของผืนป่าตะวันตกที่ยังคงความสมบูรณ์ของระบบนิเวศมากที่สุดในประเทศ และขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกเมื่อปี 2534 ที่นี่เป็นบ้านอันแสนอบอุ่นของสัตว์ป่า ขณะเดียวกันที่นี่ก็ยังเป็นจุดมุ่งหมายของนักล่าสัตว์ป่าด้วยเช่นเดียวกัน

เพื่อพิสูจน์ว่าผืนป่าตะวันมีความสมบูรณ์ควรค่าแกการอนุรักษ์อย่างไร ผม และทีมข่าวชั่วโมงสืบสวนจึงออกเดินทางมาที่นี่เพื่อหาคำตอบ

แม้ทุกวันนี้ พื้นที่ป่าส่วนใหญ่ของไทย จะได้รับการจัดตั้งเป็นเขตอนุรักษ์ในรูปแบบอุทยานแห่งชาติหรือเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า แต่ว่าก็อยู่กันอย่างกระจัดกระจาย ไม่รวมเป็นผืนป่าขนาดใหญ่ที่จะเอื้อให้การอนุรักษ์เกิดขึ้นอย่างเป็นระบบ

แต่ที่ผืนป่าตะวันตกแห่งนี้ เป็นผืนป่าสุดท้ายของประเทศไทยที่มีพื้นที่กว้างขวาง ใหญ่โต เพียงพอที่จะเกื้อกูลให้ระบบนิเวศน์ ยังคงทำหน้าที่ได้อย่างสมบูรณ์

สายน้ำนับร้อยสายในผืนป่าแห่งนี้นอกจากหล่อเลี้ยงชีวิตสัตว์ป่าแล้ว ยังเป็นต้นน้ำของแม่น้ำ 3 สายคือ เจ้าพระยา แม่กลอง และแม่น้ำสาละวินด้วย

และเพราะทุ่งใหญ่นเรศวร มีสัตว์ป่าอาศัยอยู่ชุกชุม จึงถูกเสนอให้ประกาศเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอีกแห่งหนึ่ง ในปี พ.ศ.2517 บนเนื้อที่ราว 2 ล้านไร่ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าที่ใหญ่ที่สุดของประเทศ

ในรายงานของกรมอุทยานสัตว์ป่าและพันธุ์พืช ระบุ แม้ว่าผืนป่าตะวันตกจะมีสภาพเป็นป่ากว้างขวาง แต่ก็ไม่ใช่ทุกพื้นที่จะเหมาะเป็นที่อยูอาศัยของสัตว์ป่า กระแสการใช้ประโยชน์สัตว์ป่าโดยตรง เช่นการล่าสัตว์ และการเปลี่ยนแปลงถิ่นอาศัยของสัตว์ป่า จากพื้นที่ป่าไม้เป็นที่อาศัยทำกิน ยังคงเป็นปัจจัยคุมคามหลัก ที่จะทวีความรุนแรงมากขึ้นจากข้อมูลที่มีการสำรวจอย่างเป็นทางการ ปัจจุบันพบว่า ในผืนป่าตะวันตก มีเสือโคร่งสายพันธุ์อินโดจีนอาศัยอยู่จำนวน 80 - 90 ตัว มีเสือดาวและเสือดำจากการสำรวจติดตามประชากรตั้งแต่ปี 2548 ประมาณ 100 - 130 ตัว มีช้างป่า 700 ตัว และมีควายป่าที่พบได้เพียงแห่งเดียวในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง อยู่ 69 ตัวเท่านั้น

เพราะว่าเป็น ผืนป่าที่ตั้งอยู่ในแนวของเทือกเขาถนนธงชัยที่ต่อเนื่องมาจากที่ราบสูงในประเทศพม่า และพาดไปจรดกับตอนเหนือของเทือกเขาตะนาวศรี พื้นที่เกือบทั้งหมดเป็นเทือกเขาสลับซับซ้อน ที่ยังรักษาพืชพรรณ และสัตว์ประจำถิ่นไว้ได้เกือบทั้งหมด แต่อาจมีแรดและอีแร้งเท่านั้นที่สูญพันธุ์ไปแล้ว

ปฏิเสธไม่ได้ว่าเหตุการณ์ลักลอบล่าสัตว์ของคณะนายเปรมชัย นำมาสู่การตั้งคำถามถึงการจัดการสัตว์ป่าสัตว์ที่เหมาะสม เนื่องจากผืนป่าตะวันตกเป็นพื้นที่มรดกโลกที่นานาชาติจับตามองการรักษาผืนป่าและสัตว์ป่าจากรัฐบาลไทย

หนึ่งในแนวทางแก้ปัญหาที่เป็นข้อเสนอ หัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรคือการมีเจ้าหน้าที่ พิทักษ์ป่าที่เพียงพอ พร้อมอุปกรณ์ที่ทันสมัย และการทำวิจัยเพื่อเก็บข้อมูลสัตว์ป่าอย่างต่อเนื่อง
ข้อมูลจากสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทยหรือ ทีดีอาร์ไอ ระบุว่าเจ้าหน้าที่พิทักษ์ป่าเฉลี่ย 1 คนจะต้องดูแลพื้นที่ 2,083 ไร่ หรือเท่ากับ 6 สวนลุม และเมื่อนำมาคำนวนกับงบประมาณดูแล้วพบว่า ในพื้นที่เขตขนาดเล็ก ไม่เกิน 62,500 ไร่ รัฐจัดสรรงบประมาณให้ 104 บาทต่อไร่ พื้นที่เขตขนาดใหญ่ ไม่เกิน 2 ล้าน 9 แสนไร่ รัฐจัดสรรงบประมาณ เพียง 61 บาทต่อไร่

ข้อเสนอของ ทีดีอาร์ไอในการบริหารจัดการป่าและสัตว์ป่าอย่างยั่งยืน คือการจัดสรรงบให้เหมาะสมตามศักยภาพของพื้นที่อนุรักษ์แต่ละแห่ง เพิ่มรู้แบบการจัดเก็บรายได้ จากพื้นที่อนุรักษ์ ทุกภาคส่วนมีส่วนร่วมรับผิดชอบดูแลร่วมกัน และเพิ่มประสิทธิภาพการจัดสรรงบประมาณ สู่พื้นที่อนุรักษ์

เพราะว่า ผืนป่าทุกผืน เป็นแหล่งรักษาสมดุลของสภาพภูมิอากาศ เป็นป่าต้นน้ำที่ช่วยหล่อเลี้ยงให้แหล่งน้ำบนดิน และน้ำใต้ดินมีตลอดปี นอกจากนี้ยังเป็นแหล่งอาหารธรรมชาติขนาดใหญ่ อันเป็นของขวัญจากธรรมชาติที่ มีคุณอนันต์ต่อมนุษย์